Essay name: Hastalaksanadipika a critical edition and study
Author:
E. K. Sudha
Affiliation: Government Sanskrit College (Tripunithura) / Department of Sanskrit
This is an English study on the Hastalaksanadipika—a manual depicting the Mudras (gestures) of the Kerala theatre. It is a very popular text supposedly dating to the 10th century A.D. This study also touches the subject of Krsnanattam, Kathakali and Kutiyattam—some of India's oldest theatrical traditions in Kerala.
Chapter 8 - English Translation of the Hastalaksanadipika (Hasta-Lakshana-Deepika)
24 (of 33)
External source: Shodhganga (Repository of Indian theses)
Download the PDF file of the original publication
Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)
कटको मुकुरोपेतस्सुन्दरी परिकीर्तिता � पताककर्तरीहस्त� युवराज इत� स्मृतः � संयुक्तहंसपक्षाख्य� दुःख� स्यादथ सन्मदः � हस्त� हि पक्षमुद्राख्यो शौर्यं संयुक्तमुष्टिकम् � कर्तरीमुखहस्तास्युश्शङ्ख� सोपानवेणवः ।। नीवी [kaṭako mukuropetassundarī parikīrtitā || patākakartarīhasto yuvarāja iti smṛta� | saṃyuktahaṃsapakṣākhyo duḥkha� syādatha sanmada� || hasto hi pakṣamudrākhyo śaurya� saṃyuktamuṣṭikam | kartarīmukhahastāsyuśśaṅkha� sopānaveṇava� || īī ] "संयुक्तमुद्राख्य� नासिका वर्धमानक� � हंसास्यो मण्डपो हस्त अलको हंसपक्षक� ।। शैवलञ्� तथैवाहुर्नाट्यशास्त्रविशारदै� � द्वय� सर्वत्� योज्यं स्यात् सूचीमुखसमस्थित� ।। हस्तश्शिखरनामेति विज्ञेयं विबुधैस्सद� � प्रायः प्रोक्तं मिश्रहस्ता नाट्यशास्त्रोक्तवर्त्मना ।। [saṃyuktamudrākhyo nāsikā vardhamānaka� | haṃsāsyo maṇḍapo hasta alako haṃsapakṣaka� || śaivalañca tathaivāhurnāṭyaśāstraviśāradai� | dvaya� sarvatra yojya� syāt sūcīmukhasamasthita� || hastaśśikharanāmeti vijñeya� vibudhaissadā | prāya� prokta� miśrahastā nāṭyaśāstroktavartmanā || ] 24 नाथः पिता गुरुस्तुल्यः लीला नृत्तोत्सवाः समाः � धैर्यारम्भसम� तुल्यस्सिद्धश्चिह्नं फल� नव || स्नेहानुरागविश्वासस्तुल्यास्तुल्यकरा स्मृता� � पापाराधदोषश्� तार्क्ष्यहंसजटायुष� ।। विलम्बक्रौञ्� मन्दाश्च तुल्यहस्तास्समीरिता� � विषादव्याधिदुःखानि समहस्तान� केवलम् || अनेकार्थकर� प्रायो दार्शिताश्शास्त्रवर्त्मन� ।। || इत� हस्तलक्षणदीपिकाया� द्वितीयपरिच्छेदः समाप्त� ।। [nātha� pitā gurustulya� līlā nṛttotsavā� samā� | dhairyārambhasamau tulyassiddhaścihna� phala� nava || snehānurāgaviśvāsastulyāstulyakarā smṛtā� | pāpārādhadoṣaśca tārkṣyahaṃsajaṭāyuṣa� || vilambakrauñca mandāśca tulyahastāssamīritā� | viṣādavyādhiduḥkhāni samahastāni kevalam || anekārthakarā prāyo dārśitāśśāstravartmanā || || iti hastalakṣaṇadīpikāyā� dvitīyapariccheda� samāpta� || ] Widowhood, copulation, battle, Śrī Rāma, giving away a virgin in marriag these five meanings are shown by both Kaṭaka and Musti. 21 23.
TNN नीवी
[īī
] 24. TNN नाथः....केवलम् [ٳ�....𱹲 ] under similar mudrās
25.
TNN क्रम
[krama
]
